Lichamelijke autonomie en hijab
Lichamelijke autonomie, zelfbeschikking over je eigen lichaam en leven, dit zijn fundamentele rechten van de mens. Een recht dat altijd onder druk staat door conservatieven en reactionairen die het niet zo hebben met mensenrechten. Dit zelfbeschikkingsrecht is uiteraard belangrijk voor ex-moslims en als groep wiens zelfbeschikkingsrecht wordt ondermijnt dienen we solidair te staan met anderen wiens zelfbeschikking over hun lichaam ondermijnt wordt.
Als je verkeert in een conservatief milieu, kan het zijn dat er dingen aan je worden opgelegd die tegenstrijdig zijn met lichamelijke autonomie. Een verplichting tot het dragen van de hijab is hier een schoolvoorbeeld van. Rechts religieuze overheden weten dit zelfs op te leggen aan provincies (Aceh) of hele landen (Iran, Afghanistan). Ayah Al-Baqara 256 benoemt nadrukkelijk dat er geen dwang in godsdienst is, maar theologische argumenten, of eigenlijk alle argumenten, dringen naar zelden door tot de dogmatische rechtsconservatieve lummels die de macht in handen hebben. Deze machtsstructuren zorgen ervoor dat de hijab in feite met dwang opgelegd wordt aan zowel moslims als niet-moslims.
De keerzijde zijn de anti-islamistische rechtse politici en opiniemakers met het IQ van een plakje kaas die de hijab willen verbieden. Zij willen net zo zeer hun wil opdringen aan anderen als de ayatollahs in Iran en de Taliban in Afghanistan. Weliswaar geen haar beter. De religieuze vrijheid waar het westen zichzelf op paradeert lijkt flinterdun en niet van toepassing als je moslima bent.
 |
| Amnesty begrijpt het. Religieuze vrijheid en lichamelijke autonomie zijn fundementele rechten. |
Als het hoefijzermodel echt was, en dat is het niet, dan zouden de uiteindes hijabopleggers en hijabverbieders zijn. Beiden maken zich schuldig aan dezelfde mensenrechtenschendingen.
Selectief gehoor
Zoals eerder is verteld zijn er theologische argumenten tegen de dwang van hijab.
Er is geen dwang in de godsdienst. Waarlijk, de rechte leiding is duidelijk onderscheiden van de dwaling, en hij die de ṭāghōet verwerpt en in Allāh gelooft: hij heeft zeker het stevigste houvast gegrepen, dat niet breken kan. En Allāh is Alhorend, Alwetend.
Ayah Al-Baqara 256
Hier moeten de onderdrukkers en machthebbers natuurlijk niets van hebben, het is een vers dat tegen hun machtspositie en misogyne wereldbeeld ingaat.
De concepten van haya (kuisheid) en awrah (de intieme delen van het lichaam) zijn leidend voor moslims in het bepalen welke delen van hun lichaam ze tonen aan de buitenwereld. In mainstream islam zijn het gezicht en handen eigenlijk de enige lichaamsdelen die voor een vrouw (volgens nogal cisseksitische definities van gender, ook transgender mannen en non-binaire personen worden geraakt) zichtbaar mogen zijn. Maar dat wilt natuurlijk niet zeggen dat dit een universeel beeld is. Het bestaan van de talloze moslima's die geen hijab dragen spreken voor zich. Ook in de landen waar wettelijk verankerd is dat de hijab verplicht is, zijn er mensen die geen hijab dragen en zich tegen de onderdrukking verzetten!
Dit brengt me naar mijn volgende punt. Door de domrechtse anti-hijab anti-islam meute wordt er ook maar selectief gehoor gegeven aan deze zelfde anti-gedwongen hijab-activisten die zij zo aanprijzen. De activisten die strijden tegen gedwongen hijab spreken zelden van een verbod op hijab. Wie had dat gedacht, kledingvoorschriften opleggen valt niet in de smaak bij activisten voor vrijheid. Dat de vrije keuze benadrukt wordt door anti-gedwongen hijab-activisten wordt heel toevallig genegeerd door domrechts om hun eigen malafide agenda door te drukken.
Culturele (in)sensitiviteit
We kennen vast allemaal het beeld uit 2018, Sigrid Kaag, destijds Minister van Buitenlandse Zaken, die op staatsbezoek kwam in Iran. Dit heeft wat gevoelige snaren geraakt bij een aantal mensen, ook bij anti-gedwongen hijab-activisten.
.jpg) |
| Sigrid Kaag op staatsbezoek in Iran, een gênante vertoning is het wel. |
Hier is een bepaalde afweging te maken, diplomatiek of een sterk statement. Nou ben ik iemand die sterk achter mijn principes staat en ik zou zelf niet met een hijab voor de toenmalige Obersturmführer President Rouhani verschijnen. Maar ik snap waar Kaag vandaan komt, er is "good standing" (aanhalingstekens zijn wel echt nodig, want zo goed zijn de Iraans-Nederlandse relaties echt niet) te behouden met Iran en om daar een vrouwenhatende wet voor te overtreden ten koste van de bilaterale relaties is misschien niet zo handig.
Maar dit geeft helaas ook weer een ander soort signaal af, het roept de vraag op: Tot hoeverre staan we solidair met de vrouwenrechtenactivisten in Iran? Het geeft niet bepaald een goede indruk. Kan me ook best voorstellen dat dit als een klap in mijn gezicht zou kunnen aankomen. Ikzelf als rebellious jongvolwassene droeg destijds eigenlijk nooit hijab achter de rug om van mijn aartsconservatieve ex-ouders. Veel afzetten van het gezag, eigenlijk een soort mini #WhiteWednesdays, maar dan #WhiteStomdronkenOpDeVrijdagavondEnDanCrashenBijJeHookupVanDieAvond, maar dat rolt niet zo van de tong.
De culturele sensibiliteiten die bij het stomme overheidsgezwans komen kijken staan eigenlijk haaks op de vrouwen-, trans mannen en non-binairenemancipatie. Van de westerse overheden (die overigens baat hebben bij het bestaan van islamoconservatisme) moeten we het niet hebben, overzees zijn ze te slap om een statement te maken en thuis willen ze de vrijheid van random niet-onderdrukte moslima's afpakken.
Een hijabverbod is niet een oplossing, als het probleem is dat er druk wordt gezet op mensen om hijab te dragen pakken we het probleem niet aan met dit soort symptoombestrijding. Het is net als zitplaatsen weghalen zodat er dan geen daklozen op kunnen slapen. De werkelijke systematische problematiek wordt niet aangepakt, het is alleen maar wat onzinnig mensen lopen pesten.
Als het op cultureel gebied aankomt moeten we een duidelijke grens trekken tussen cultuur en straight up religieuze onderdrukking. En daar ook mee rekening houden dat we niet in de patronen van kolonialisme en imperialisme belanden. De knoop moet door en inactie is zo goed als het goedkeuren. Wegkijken voor onrecht is onrecht an sich.
Een ex-moslim perspectief
 |
| Je kan het een en ander vinden van hijab, maar het werkelijke probleem ligt in de dwang. |
Wat wij persoonlijk vinden van hijab is uiteindelijk niet zo belangrijk in vergelijking met de vrijheid en mensenrechten die beschermd moeten worden.
Ik vind persoonlijk dat hijab qua benadering naar vrouwelijkheid misogyne ondertonen en een misogyne origine heeft. De notie dat hijab bevrijdend zou zijn zie ik eigenlijk totaal niet. Voor hetzelfde geld vind ik gristenen uit de Biblebelt die geen rokken boven hun knieën dragen ook een vorm van religieus gemotiveerde preutsheid en ook daar kan ik wel een misogyne achtergrond bij bedenken.
Maargoed, er zijn mensen die er iets positiefs en empowerment in vinden en dat is hun goed recht. Ik zal blijven strijden voor hun recht om te dragen wat ze willen. En ook als er niets met empowerment is, dan moeten we ervoor zorgen dat mensen zich veilig en comfortabel kunnen voelen in de kleding die zij dragen. Ja, je kan er een heel theologisch riedeltje voor bedenken, maar uiteindelijk kan iemand zich gewoon niet lekker in zijn vel voelen door bepaalde delen van hun lichaam te laten zien, en daar moeten we het er maar mee doen. Nogmaals, lichamelijke autonomie, dat is de kern van het verhaal.
Ook binnen de ex-moslimbeweging variëren de meningen over hijab. Van domrechts dat hijab wil verbieden tot ex-moslims die er vrijwillig voor kiezen om hijab te dragen, al geloven ze niet meer (wonderbaarlijk, maar mijn partner doet dit). Het vrijwillig dragen van de hijab als ex-moslim is echter wel een zeldzaam verschijnsel, maar nochtans een positie die we als Verbond van Nederlandse Ex-moslims moeten verdedigen.
Oplossingen voor dwang
De rationele en theologische argumenten doen het vrij slecht bij het overtuigen van de religieuze machtshebbers als het gaat om het opheffen van hijabverplichtingen. Hoe is dit probleem dan aan te pakken?
Wat we zien in een veel bredere context dan de hijab is dat religieus fundamentalisme de kop opsteekt hoe meer gesegregreerd de samenleving is. Een stap die in westerse samenlevingen genomen kan worden in het ontwrichten van de greep die hijabopleggers hebben is de sociale en fysieke desegregratie. Zo wordt de animositeit tussen verschillende groepen ook verminderd. Geloof me, de meest islamofobe losers zijn mensen die nooit een moslim gesproken hebben.
We zien dat extremisten er baat bij hebben als de samenleving verdeeld is, fundies kunnen gaan ophitsen tegen kuffar en domrechts kan ophitsen tegen moslims. Fucking ISIS en Geert Wilders hebben elkaar nodig om hun eigen bestaan te garanderen.
De hijabverbieders opereren voornamelijk in het parlementaire stelsel, daar is het antwoord op dit soort praktijken wel duidelijk. Ga oppositie voeren, zorg ervoor dat de onmenselijke verboden er niet door komen.
In het hele hijab-discours is alleen ruimte voor de extremisten, hen die hun wil aan anderen willen opleggen. Dit voedt eigenlijk het tergende probleem dat stemmen voor daadwerkelijke vrijheid overrompeld worden. Het recht op een vrije keuze, lichamelijke autonomie en zelfzeggenschap zou voorop moeten staan.
Laten wij de mensen om wie het daadwerkelijk gaat een stem geven. De mensen aan wie geen keuze wordt overgelaten, maar wie wel voor de vrije keuze staan. Hen die strijden voor hun en ieders vrijheid.
Door: Patthar